Tuesday, May 21, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaPrimeiru-Ministru partisipa iha Fórum Estadus Arkipélagus no Illas 2023 Imprime

Primeiru-Ministru partisipa iha Fórum Estadus Arkipélagus no Illas 2023 Imprime

Primeiru-Ministru, Xanana Gusmão, partisipa iha Sorumutuk Altu Nível Dahuluk iha Forum Estadus Arkipélagus no Illas (AIS Forum, Archipelagic and Island States Forum) pada tahun 2023, ne’ebé hala’o iha Bali, Indonézia, loron 10 no 11 fulan-outubru tinan 2023.

Forum AIS maka platform ida ne’ebé kria atu halibur país illas no arkipélagu sira, ne’ebé la haree ba ninia rejiaun, dimensaun no ninia nivel dezenvolvimentu. Inisiativa Globál Ida Ne’ebé Halibur Nasaun Arkipélagu Sira No Illas Hamutuk 51, Hodi Partisipa IHa Forum Koletivu Ida Ne’ebé Diskute Kona-Ba Dezafiu Hirak Ne’ebé Relontaa Ho Utilizasaun Ba Ba Ba Ba Imreu Ba Ba Imreu Ba BA , Reziliénsia ba Mudanssa Klimátika , poluisaun oseanu, jestaun emerjénsia no reforsu ba peska sustentavel nian sira.

Tema “Promove Kolaborasaun, hodi Permite Inovasaun, Ba Ita-nia Oseanu no Ita-nia Futuru”, bahkan tingkat yang lebih tinggi tidak ada halibur Xefe Estadu no Xefe Governu sira atu diskute operasionalizasaun ba solusaun teknolójika, inovadora no bazeia ba natureza hodi hatán ba dezafiu dezenvolvimentu no ambientál nian sira ne’ebé komún, tuir objetivu iha Ajenda 2030 ba Dezenvolvimentu Sustentavel, liuliu ODS 14. 387029323_174080719081598_3515807766680245331_n

Primeiru-Ministru, iha ninia intervensi, benci katak “nu’udar priviléjiu ida hodi partisipa iha Sorumutuk Altu Nivel ba Dahuluk husi Nasaun Arkipélagu no Illas”, ne’ebé “ho objetivu atu promove kooperasaun no solidariedade atu ita hamutuk bele buka solusaun ba dezenvolvimentu sustentavel iha ita-nia Estadus no ba konservasaun tasi”.

“País hotu-hotu ne’ebé reprezenta iha-ne’e unidus hosi oseanu. Oseanu tidak melakukan moris mai ita. Oseanu ne’e liga umanidade no fo ma ita identidade komún, dezafiu no ambisaun hamutuk”, topi Xanana Gusmão.

Xefe Governu destaka katak “hanesan maioria husi Estadus Illa Ki’ik sira, Timor-Leste maka vulneravel ba alterasaun klimátika no destruisaun ba ami-nia ativu (rikusoin) ne’ebé boot tebes – ami-nia ambiente tasi iha ninia diversidade no maravilla hotu -panas”. 20231011100045-Foto-Keluarga-AIS-111023-akg-1-scaled-qdor5hzw3204zz5awksmgvt88c6k5ebjr4gqh6cdz0

Hal yang paling penting bagi Timor-Leste adalah “finaliza ami-nia fronteiras maritimas”, hodi salienta akordu ne’ebé alkansa ona ho Austrália, “liuhusi prosesu konsiliasaun obrigatória dahuluk ne’ebé nafatin tuir CNUDM” pada sebagian besar proses negosiasaun ne’ebé la’o hela “husi ami-nia fronteiras maritimas ho Indonesia, ho espíritu amizade no kooperasaun”.

No subliña mós kooperasaun ne’ebé eziste “ho Indonesia iha kriasaun parke mariñu ida ba jestaun sustentavel ami-nia tasi”, ne’ebé “ha’u hakarak parke ida-ne’e bele sai koñesidu hanesan Parke Páz nian, la’ós de’it husi ninia valór simbóliku, maibé mós atu refleksi ninia importánsia iha konservasaun ba ami-nia biodiversidade no dezenvolvementu komún”.

Perdana Menteri-Kementerian menegaskan katak Timor-Leste, “hahú halo promosaun ba Ekonomia Azul, hanesan dalan seluk ida ba dezenvolvimentu nasionál” no “inisiatif sira hanesan AIS Blue Hub, Sentru Investigasaun no Dezenvolvimentu no Índise Dezenvolvimentu Ekonomia Azul sei apoia ami-nia esforsu sira ”.

Informasikan lebih banyak katak Timor-Leste hakarak “harii Sentru Investigasaun no Edukasaun Mariña ida iha illa Ataúru”, “ne’ebé situa kilómetru 30 de’it husi tasi-ibun ami-nia kapital Díli, ne’ebé iha tasi ho biodiversidade boot liu iha dunia”.

Xefe Governu hakotu ninia intervensi hodi salienta katak “forum ida-ne’e hanesan oportunidade di’ak ida hodi hametin ita-nia ligasaun komún ho oseanu no serbisu hamutuk hodi alkansa dezenvolvimentu sustentável no konservasaun mariña” no hato’o ninia “apresiasaun ba líder sira Indonesia nian ne’ebé fasilita ona kolaborasaun entre Nasaun arkipélagu no illas iha ita-nia oseanu no ita-nia futuru”.

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

STAE halo preparasaun masimu ba tinan ida no diak

  Diretór STAE Manufahi RKM News—Direktor STAE Munisipiu Manufahi Angelo da Costa Cortereal, hateten Dadaun ne'e STAE halo hela preparasaun ba eletoral no aktualizasaun ba baze...
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x