Wednesday, May 8, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaTimor-Leste partisipa iha Sorumutuk Lideres ACP Pasifiku nian

Timor-Leste partisipa iha Sorumutuk Lideres ACP Pasifiku nian

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, partisipa iha sorumutuk membru Pasífiku Organizasaun Estadu Áfrika, Karaíbas no Pasífiku (OACPS, sigla iha inglés), ne’ebé hala’o iha loron 7 fulan-novembru tinan 2023, iha tempu hanesan Sorumutuk ba da-52 Líder Fórum Illa

OACPS hanesan organizasaun multilaterál ida ne’ebé kompostu husi nasaun 79 husi Áfrika, Karaíbas no Pasífiku ne’ebé mantein relasaun kooperasaun ho Uniaun Europeia (EU). Organizasaun ne’e kria ona iha tinan 1975 no ho objetivu atu promove dezenvolvimentu ekonómiku, integrasaun rejionál no kooperasaun polítika entre ninia Estadu membru sira no EU. Akordu-kuadru atuál ba parseria ida-ne’e, Akordu Kotonou, daudaun ne’e sei transfere ba Akordu Samoa, ne’ebé marka era foun kooperasaun rejionál no aspirasaun hamutuk. Timor-Leste adere ona ba Akordu Kotonou iha tinan 2007. WhatsApp Image 2023-11-08 at 17.30.19

Akordu Samoa, sei asina iha loron 15 fulan-novembru, ho objetivu atu hametin kooperasaun entre EU no Estadus-Membrus OACPS nian, ne’ebé foka liu iha prioridade sira hanesan direitus umanus, demokrasia, pás, dezenvolvimentu umanu, kreximentu sustentavel, sustentabilidade ambientál, migrasaun no mobilidade. Akordu ne’e kompostu husi baze komún ida no protokolu rejionál tolu ne’ebé halo hodi atende nesesidade espesífika sira rejiaun Áfrika, Karaíbas no Pasífiku nian.

Ministru Agio Pereira, iha ninia intervensaun sorumutuk ne’e nian, reitera kompromisu Timor-Leste ho Fórum Illa Pasífiku no ezije lider PIF sira atu alkansa konsensu sira hodi bele avansa ho lais ho prioridade sira rejiaun Pasífiku nian. WhatsApp Image 2023-11-08 at 17.30.17

Iha kontestu ida-ne’e, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus ko’alia liu kompromisu Timor-Leste nian, hodi hametin relasaun ho EU no Organizasaun Estadu Áfrika, Karaíbas no Pasífiku, no subliña importánsia sorumutuk ida-ne’e nian tanba sorumutuk ne’e antes asinatura Akordu Samoa no hanesan espasu hodi diskute prioridade no dezafiu sira rejiaun Pasífiku nian, iha ámbitu preparasaun ba Konferénsia Nasoins Unidas kona-ba Alterasaun Klimátikas tinan 2023, COP28, ne’ebé sei hala’o iha Dubai, husi loron 30 fulan-novembru to’o loron 12 fulan-dezembru.

Prezidente ba Sorumutuk Lider ACP Pasífiku no Primeiru-Ministru Illa Cook, Mark Brown, hateten tan katak “ita antesipa asinatura Akordu ba semana oin, tanba ita iha ambisaun koletiva hodi promove ita-nia ajenda parseria nian ho di’ak liu. Ajenda ida ne’e tuir ita-nia nesesidade iha Planu Implementasaun Estratéjia tinan 2050 nia okos”. WhatsApp Image 2023-11-08 at 17.30.20 (1)

Mark Brown subliña tan katak “alterasaun klimátika sira kontinua sai ameasa boot ba ita-nia seguransa, no ita tenke aproveita oportunidade hotu no kada fórum hodi diskute asuntu ne’e”.

Sekretáriu-Jerál Organizasaun Estadu Áfrika, Karaíbas no Pasífiku (OACPS), Georges Rebelo Pinto Chikoti, hateten katak “kooperasaun OACPS-UE destina atu sai polítika liu no atu alkansa ambisaun ne’ebé boot liu iha nivel lokál, nasionál, rejionál, kontinentál no internasionál”.

“Serbisu hamutuk hodi hetan objetivu komún, nune’e mós hametin multilateralizmu ne’ebé importante ba membru tomak OACPS nian, tantu ki’ik ka boot, sei hamutuk iha lian ida ne’ebé forte, influénsia no impaktu iha palku internasionál”, afirma Sekretáriu-Jerál OACPS.

Sorumutuk membrus Pasífiku OACPS nian ne’e, hala’o iha tempu hanesan Sorumutuk Líder da-52 Fórum Illa Pasífiku nian, ne’ebé partisipa husi Ministru Agio Pereira, ne’ebé reprezenta Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, ho tema “Ita-nia Lian, Ita-nia Eskolla, Ita-nia Maneira atu Sai Pasífiku-oan: Promove, Koopera, Prospera”. Captura de ecrã 2023-10-31, às 15.53.56

Fórum Illa Pasífiku ne’e hanesan organizasaun rejionál ida ne’ebé halibur lider polítiku sira husi nasaun oin-oin no husi territóriu illa sira Pasífiku nian, no ninia objetivu atu promove kooperasaun no diálogu entre nasaun no territóriu Pasífiku sira kona-ba kestaun interesse komún, inklui kestaun polítika, ekonómika, sosiál no ambientál sira. Timor-Leste hetan estatutu observadór iha Fórum Illa Pasífiku nian.

Previous article
Next article
RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x